De gemeente Zoeterwoude heeft de taakstelling voor de huisvesting van statushouders niet gehaald en is daarvoor door de provincie Zuid-Holland op de vingers getikt. Als stoutste jongetje van de klas had de gemeente per 1 januari 2025 nog een achterstand van vijf statushouders, wat de provincie aanleiding gaf om een officiële waarschuwing uit te delen.
“Er wordt hard aan gewerkt. We voeren tweewekelijkse gesprekken over de mogelijkheden en de stappen die we kunnen zetten”, reageert wethouder Huisvesting en Subsidiebeleid Moniek van Sandick, lichtelijk gepikeerd.
Maar dat is niet genoeg. De provincie benadrukt dat het probleem al langer speelt, want Zoeterwoude loopt sinds april 2023 achter op de taakstelling. Ondanks herhaalde toezichtbrieven en gesprekken met het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en woningcorporaties, blijft de achterstand bestaan.
Uit deze gesprekken blijkt wel dat de gemeente in gesprek is geweest over oplossingen, zoals de uitbreiding van de sociale woningvoorraad en de plaatsing van flexwoningen. Toch zijn deze inspanningen tot nu toe niet voldoende om de doelstellingen te halen.
Krap woningaanbod en lage doorstroom
Volgens wethouder Wonen en Ruimtelijke Ontwikkeling Paul Olthof is een van de belangrijkste oorzaken voor het niet behalen van de taakstelling de daling in het aantal verhuizingen, ook wel de mutatiegraad genoemd. “Als er weinig verhuisd wordt, komen er minder woningen vrij, en dat betekent dat er ook minder te verdelen is”, legt Olthof uit.
Ondanks deze lage mutatiegraad zal de gemeente Zoeterwoude toch haar handen uit de mouwen moeten steken, de tijd tikt namelijk door. Als de gemeente er niet in slaagt om vóór 1 april voldoende statushouders te huisvesten, vreest Olthof dat de provincie kiest voor tijdelijke opvang in hotels – een dure en weinig duurzame maatregel die al vaker wordt ingezet in soortgelijke situaties.
Van Sandick huivert bij die gedachte. Net als haar collega ziet ze dit als een uiterst onwenselijke oplossing, vooral vanwege de torenhoge kosten. “Hoe zouden we dát moeten betalen, en ten koste van wat?” vraagt ze zich hardop af.
Officiële waarschuwing
Toch kan Zoeterwoude zich niet verschuilen achter externe factoren. Gemeenten hebben een resultaatverplichting als het gaat om de huisvesting van statushouders. Dat betekent dat ze een vast aantal statushouders moeten onderbrengen, ongeacht de omstandigheden.
De Rijksoverheid bepaalt jaarlijks hoeveel statushouders elke gemeente moet opnemen, afhankelijk van de grootte van de gemeente. Maar het gaat niet alleen om het aantal, ook de termijn waarin de huisvesting geregeld moet zijn is vastgelegd. Blijft een gemeente achter, dan kunnen er serieuze consequenties volgen.
De provincie kan namelijk een juridische indeplaatsstelling opleggen, waarbij zij de taak overneemt en de kosten verhaalt op de gemeente. En dat dreigt nu voor Zoeterwoude te gebeuren, zo ontving de gemeente al een officiële vooraankondiging. Dit is de laatste waarschuwing voordat de provincie daadwerkelijk ingrijpt.
Dialoog, geen boze brieven
“Je zou graag willen dat de provincie oog heeft voor wat je juist wél doet”, verzucht van Sandick. Volgens haar is de situatie complexer dan het op papier lijkt. Zo had Zoeterwoude in 2023 slechts een tekort van één statushouder die geen huisvesting gekregen heeft. Toch volgde meteen een brief van de provincie. Volgens haar is het belangrijk dat de provincie beseft wat zo’n brief doet met de organisatie. “Het demotiveert de ambtenarij enorm”, vertelt Sandick.
Wethouder Olthof nodigt de provincie dan ook graag uit om op gesprek te komen. Hij is benieuwd naar de oplossingen waar zij mee komt. “Het belangrijkste is dat we een dialoog hebben en niet elkaar gaan bestoken met boze brieven”. “Als we het hebben over dit soort maatschappelijke opgaves moet je de menselijke maat houden en niet kijken naar dit vraagstuk als een cijfermatige acquisitie”, besluit Olthof.
Mosterd na de maaltijd?
Toch is de vraag of dit nog op tijd komt. De gemeente wist immers al jaren dat het een wettelijke plicht heeft om statushouders te huisvesten, maar bouwde de afgelopen vijf jaar bijvoorbeeld relatief weinig sociale huurwoningen. Uit onderzoek van de Woonbond blijkt zelfs dat het percentage corporatiewoningen in Zoeterwoude lager ligt dan in de vijftien meest vergelijkbare gemeenten. Dat zet vraagtekens bij de politieke keuzes van de afgelopen jaren.
Daarnaast wijst Woordvoerder van gedeputeerde Anne Koning, David van der Wilde, er terecht op dat het “niet een kwestie van je best doen is, maar dat het gaat om een wettelijke verplichting”. Volgens hem probeert de provincie Zoeterwoude niet klem te zetten, maar vervult zij simpelweg haar toezichthoudende rol. “We snappen best dat het moeilijk is, maar dit is geen inspanningsverplichting maar een leveringsverplichting”.
Van Sandick wijst op de strikte bouwregels rond Zoeterwoude. “Er zijn heel strakke lijnen getrokken waar we niet buiten mogen bouwen”, zegt ze. Volgens haar moet de provincie soepeler omgaan met deze beperkingen
Van der Wilde ziet dat anders. “Je lost dit probleem niet op door te bouwen. Binnen een half jaar bouw je niet ineens genoeg huizen.” Volgens hem biedt woningbouw op korte termijn geen oplossing.
De klok tikt echter genadeloos door. Zoeterwoude zal snel moeten leveren, anders grijpt de provincie in, en dit komt niet voor eigen rekening, maar op kosten van de gemeente.
Verslaggever Robbert Beurse in gesprek met wethouders Paul Olthof en Moniek van Sandick.
Telefoon Redactie
071 - 5425160
