Zo´n drieduizend bezoekers deden afgelopen weekend mee aan de Open Monumentendagen in Voorschoten, zo meldde de organisatie zondagavond. Dat zijn er minder dan de ruim vierduizend van vorig jaar, volgens de organisatie kwam dat met name door het mindere weer.
De Open Monumentendagen worden in Nederland sinds 1987 georganiseerd, overgewaaid uit Frankrijk. Tijdens de Open Monumentendagen worden monumenten gratis voor het publiek opengesteld, om zo de publieke belangstelling voor monumenten en het draagvlak voor monumentenzorg te vergroten. Het thema van dit jaar was Erfgoed en architectuur.
In Voorschoten konden er twintig monumenten worden bezocht. We maakten een selectie en bezochten er drie.
Het Koopmanswelvaren, Voorstraat 11
De oudste vermelding van het perceel stamt uit 1583, toen er een timmerman Cornelis Janszoon woonde in “een huys en erve sijnde een timmermanswinkel”. Deze gebruiksfunctie zou nog meer dan een eeuw blijven bestaan want een timmerman Cornelis Sneewater verkocht het huis in 1724 aan Jan Pieterszoon de Rouw, een vermogend man in het dorp.
Later kreeg het pand een agrarische functie, zo blijkt uit een veilingakte uit 1764 waarin Frans Gerritszoon van Leeuwen het huis tezamen met vee en kaas- & melkattributen laat veilen. De nieuwe eigenaar, Nanning Vlasveldt, verkocht de boerderij in 1776 aan Jan Elderhorst. Rond die tijd kreeg het woongedeelte zijn huidige aanzien met een dwarshuis in Lodewijk XVI-stijl en met behoud van de onderkelderde opkamer. Elderhorst gaf het pand de naam de naam ‘Het Koopmanswelvaren.’ Rond 1800 werden de opkamervensters tot de vloer doorgetrokken, zodat de onderdorpels op hetzelfde niveau kwamen als die van de pronkkamer.
Naar de mode van die tijd werd de pronkkamer boven de lambrisering versierd met geschilderde behangsels. Ze verbeelden geïdealiseerde romantische afbeeldingen van het leven op het platteland. Op één ervan komt een kerktoren voor, die verwantschap vertoont met die van Voorschoten, herkenbaar aan de drie karakteristieke wassende maantjes op de pinakels. De schilder was vermoedelijk Dirk Kuiper, een Leidse producent van geschilderde behangsels die enige tijd in Voorschoten verbleef. Normaal zijn die geschilderde behangsels alleen te zien voor de patiënten van de tandarts die het pand tegenwoordig in gebruik heeft. In de galerij onder dit artikel vind je er een aantal foto’s van.
In 1966 werd de gemeente eigenaar van het pand en dreigde sloop. In 1968 werd ‘Het Koopmanswelvaren’ aangewezen als Rijksmonument. Het duurde echter nog tot 1984 voordat dit stukje cultureel erfgoed in het hart van het dorp feitelijk werd gered. Het huis werd in erfpacht uitgegeven aan de Stichting Diogenes, die het huis naar een plan van de Leidse restauratiearchitect T. Mulder restaureerde. In 2018 gaf de Stichting Diogenes het gebouw terug aan de gemeente Voorschoten, die het daarop aan een particulier heeft verkocht.
Treubstraat 21-23
Van origine een laatgotische boerderij uit de 16e eeuw. Het is het oudste pand in het centrum van Voorschoten en bestond toen uit een eenkamerwoning met rieten dak (middendeel). Hierin werd gekookt, gewoond en geslapen. Het stond volledig vrij op het land tot aan de Vliet.
In de 17e eeuw deed het dienst als kaasboederij. In het eerste kwart van de 17e eeuw werd het voorhuis met onderkelderde opkamer gebouwd. Tegen de achterwand van de opkamer zit een 18e-eeuwse bedstede. Rechts naast de kelder zit een originele eikenhouten spiltrap naar de zolder. Op de zolderverdieping is een grote schoorsteen met een rookkast waar tijdens de Tweede Wereld oorlog vier onderduikers hebben gezeten.
De boerderij is in 1972 op initiatief van de heer W.R. van Gulik, onder leiding van en in samenwerking met de Monumentenzorg, gerestaureerd. Ruim 70% ervan is authentiek gebleven en bijzondere details zijn toegevoegd, zoals de 17e-eeuwse stenenvloer, de laatgotische schouw met lampnisjes en een houten deurtje uit het Anne Frank huis.
Tot 1962 heeft de familie Van der Lee hier drie generaties lang een groentezaak gehouden. Daarna heeft het acht jaar dichtgespijkerd en in verval gestaan. De sloopvergunning was al aangevraagd en goedgekeurd door de gemeente, de toenmalige eigenaar. Gelukkig verbood het ministerie de sloop.
Het voorhuis is nu een textielatelier (Cendrillon), waar lessen/workshops genoten worden en maatkleding wordt verzorgd. De gerenoveerde ‘stal’ is nu de academy Genesis van +PRTNRS, waar zelfstandige trainers en coaches hun cliënten ondersteunen in de vorm van sessies, trainingen en workshops.
Kasteel Duivenvoorde, Laan van Duivenvoorde 4
Landgoed en Kasteel Duivenvoorde in Voorschoten, vormen een unieke combinatie waarvan de wortels teruggaan tot in de 13de eeuw. Ooit stond hier een grote, vierkante verdedigingstoren. Resten van deze toren zijn nog steeds zichtbaar in de gevel van het kasteel en in het Voorhuis.
In de vroege 17de eeuw kreeg Duivenvoorde haar huidige verschijningsvorm. Het is een van de oudste kastelen van Zuid-Holland en is altijd in familiebezit gebleven en in 1960 ondergebracht in een stichting.
Alles in het huis herinnert aan de voormalige bewoners: het is alsof de tijd heeft stilgestaan. In het kasteel zijn veertien historische interieurs uit de 17de–19de eeuw voor het publiek opengesteld. De ruimten kenmerken zich door een bewoonde en authentieke sfeer. Ieder vertrek heeft een heel eigen karakter.
Kasteel Duivenvoorde is omgeven door een Engels landschapspark, dat in de jaren 1841-1849 is aangelegd naar ontwerp van tuinarchitect Jan David Zocher jr. Het park is in 2015 nog volledig hersteld door landschapsarchitect Michael van Gessel. Het resultaat mag er zijn: herstel van natuurlijke vitaliteit en van de oude zichtlijnen en contouren. Nieuw zijn ook de vele bankjes, die wandelaars de gelegenheid geven om in alle rust van het park met zijn prachtige doorkijkjes te genieten. Het park kent een bijzondere flora en fauna. Er zijn veel soorten vogels, waaronder de ijsvogel en de groene specht, maar ook talloze dieren als eekhoorntjes en vleermuizen. En wat te denken van zeldzame plantensoorten, waaronder de zogenaamde stinzenflora: planten die specifiek voorkomen op historische landgoederen. In het park zijn een aantal opmerkelijke locaties gemarkeerd, zoals het voormalige paardenkerkhof en de vroegere ijskelder.
Verantwoording
Bij het schrijven van dit artikel werd mede gebruik gemaakt van informatie van Wikipedia en de informatie die is te vinden op de site van Open Monumentendag.
Telefoon Redactie
071 - 5425160
